Wij zagen ons in een kleine groep mensen veranderen / Istanboel 2013
Published June 3, 2013 | By Martinus Benders
Tijd voor een stuk van mijn hand met wat meningen en analyses over de situatie hier in Istanboel. Aangeslagen ben ik, uitgeput. Mijn hele lichaam staat letterlijk stijf van de stress. Ik geloof dat ik er in de spanne van een paar dagen veel grijze haren heb bijgekregen en ik voel me ineens tien jaar ouder. Toen ik zaterdag de straat op ging, samen met Vildan en twee buurvrouwen – hele nette, moderne dames, en geen ‘extremisten’ zoals Erdogan liet weten – we stapten voor Bostanci uit en meteen viel me op dat overal auto’s toeterend met Turkse vlaggen uit het raam rondrijden. De Turken zijn boos. Erg boos.
De reden achter die boosheid zijn er zoveel dat het nauwelijks allemaal op te sommen valt. Ik woon hier nu acht jaar en in tegenstelling tot sommige hippe vogels die een jaartje een appartementje huren en vooral met Nederlanders rondhangen heb ik geen enkele Nederlandse vriend hier en zijn al mijn vrienden inmiddels Turken. In de acht jaar dat ik hier woonde heb ik aan den lijve meegemaakt hoe de sfeer steeds verslechterde. Steeds meer moest je op je tellen passen waarover je sprak. Steeds meer websites verdwenen achter een censuurscherm. Mensen gingen steeds meer op gedempte toon spreken als het over politiek ging, want er waren heuse razzia’s aan de gang – gericht tegen secularisten/kemalisten, moderne Turken, kritische journalisten.
Overal verving Erdogan kritische personen door stropoppen. Net als Berlusconi heeft hij een zeer substantiële greep op de media weten bewerkstelligen, waardoor al die praatjes over ‘democratie’ niets zijn dan holle lucht. Wanneer je mensen 24 uur per dag kunt hersenspoelen met desinformatie bestaat iets als ‘democratie’ simpelweg niet meer. Tegenwoordig heeft iedereen een ‘democratie’. Iran heeft er een. Rusland. Ga maar even door – overal hetzelfde liedje: corrupte media en een schijndemocratie. En dan is er natuurlijk ook nog de eeuwige ‘good cop – bad cop’ routine die hij met Gul speelt.
Zaterdag ben ik 20 kilometer door de stad gelopen, zwaaiend met een klein papieren Turks vlaggetje. Aan het begin van Bagdat Caddesi was de stoet die spontaan ontstond nog gering, wellicht een 200 mensen. aan het einde van de 8 kilometer lange straat was de stoet gegroeid tot ongeveer 2000 mensen. Overal in de lange dure winkelstraat hebben we Starbucks filialen staan uitjouwen – er zijn wel 5 filialen van dat kartonnen koffie boertje in die straat, en Starbucks in Taksim had geweigerd de deuren te openen voor mensen om te schuilen tegen het traangas.
Ik wil jullie niet vermoeien met allerlei gore details over wat er allemaal is gebeurd hier de afgelopen dagen. Wie een beetje op internet rondkijkt komt de verhalen en foto’s al vanzelf tegen. Ik kan ze allemaal beamen. Het geweld tegen vreedzame demonstranten is extreem en excessief. Maar wat deze opstand – want als er al dagenlang in meer dan 50 Turkse steden massaal wordt gedemonstreerd spreek je niet meer van een ‘demonstratie’ naar mijn mening - wat deze opstand zo bijzonder maakt is de buitengewone dynamiek van de veelal jonge turken die het in gang hebben gezet.
Je ziet al aan het beginbeeld, een van de eerste foto’s die naar buiten kwamen, dat het hier eigenlijk al om veel meer ging dan alleen een park:
De jongeren in Gezi park – uiteraard ‘extremisten’, dat begrijpt u wel – geven hier al te kennen dat het eigenlijk om veel meer gaat. Lezend tegen een cordon robocops aanzitten. Staatsgeweld versus wat vreedzame lezers. Wat er niet bijstaat is dat deze jongeren op zeer ruwe wijze om 5 uur ‘s morgens door grote hoeveelheden traangas in hun slaap werden gewekt. Want een winkelcentrum voor je zakenvriendjes is wel wat mensenrechtenschendingen waard.
Mensenrechtenschendingen? Jazeker. Gebruik van traangas, en zeker van de zeer zware CS variant die deze robocops gebruiken, is in een normale politiestaat alleen toegestaan in situaties die gelden als een noodgeval. Een heel tapijt CS gas leggen over wat slapende tieners in een park? Dan ben je niet goed bij je hoofd.
Helaas was dat nog maar het begin. Het valt met geen pen te beschrijven hoe smerig, hoe inhumaan en aartslomp, hoe lukraak ook deze turkse robocops afgelopen 5 dagen met tienduizenden mensen zijn omgesprongen. Complete stadswijken werden urenlang in het CS gas gezet. En waarom? Omdat mijnheer Erdogan vindt dat protesteren verboden moet zijn. Iets anders kan ik er niet van maken. In een normale samenleving bestaat het recht op protest. Inzet van traangas is expliciet alleen toegestaan bij noodsituaties. Hier wordt op gigantische schaal traangas ingezet om demonstraties te ontmoedigen, de kop in te drukken. De boodschap is: demonstreer, en wij vergassen je tot je groen ziet.
Na mijn lange tocht bereikte ik zaterdag de rand van het Taksim gebied. Ik werd door vluchtende Tomo panzerwagens zonder enige reden ondergespoten met een soort zeepsop water dat ook een soort pepperspray bevatte want mijn huid ging er van branden. Overal om me heen moesten mensen plots overgeven. We hadden niets gedaan, alleen richting Taksim square gelopen.
Daar was inmiddels ongeveer een miljoen mensen op de been. De luchtfoto's laten het duidelijk genoeg zien. De sfeer was onbeschrijfelijk. Het hing in de lucht, de grote dictator was verslagen, er hoefde niet meer te worden gefluisterd, je kinderen hoeven niet perse koranles op school, en ga zo maar even door.
‘We zagen ons in een kleine groep mensen veranderen’ heet een van de dichtbundels van Tonnus Oosterhoff. Zo voel je je inderdaad als je daags erna de Nederlandse media doorneemt. Groot was mijn verbazing. Ze hadden het allemaal over ‘enkele duizenden mensen’ en zelfs ‘enkele honderden’ werd hier of daar gezegd. We zagen ons in een kleine groep mensen veranderen.
Dat Nederlandse kranten te zuinig zijn om nog buitenland correspondenten te betalen lijkt de evidente verklaring, maar nog zonderlinger wordt het als je bekijkt hoe chronisch deze ‘downplay’ is van het belang van gebeurtenissen, en lang niet alleen in Turkije. Men lijkt met de grootst mogelijke tegenzin te willen toegeven dat er iets aan de hand is. Ik krijg steeds meer moeite daar niet een soort politieke agenda in te zien. Bij een gigantische volksopstand met een miljoen mensen en verschrikkelijk politiegeweld een flauw stukje van 3 alinea's in je ‘kwaliteitskrant’ even mededelende dat er een paar duizend mensen de straat op gingen die volgens Maestro Erdogan waarschijnlijk extremisten zijn? Je hoort wel eens van het bedroevende peil van het onderwijs tegenwoordig, maar dat het op de school der journalistiek zo tenenkrommend droefgeestig is gesteld maakt een mens er niet vrolijker op.
Een goede vriendin van me, de jonge dichteres Ceren Turan, woont in Ankara. Mijn hart zakt in mijn maag als ik hoor wat daar aan de hand is. Jonge studenten, hoog opgeleid, die willen protesteren voor een democratischer Turkije worden door de robocops een straat in gejaagd die aan twee kanten wordt afgesloten en worden uren en urenlang bestookt met CS gas. Veelal tiener meisjes en jongens. Dag in dag uit trotseert Ceren kilometers CS-gas alleen om alle gewonden te proberen helpen. Alleen al gisteravond vielen er in Ankara ruim 420 gewonden waarvan er 15 op de intensive care terecht kwamen. Enkele lijken te zijn overleden. Jonge mensen met een hoop op een toekomst.
Waar is Frans Timmermans? Op zijn altijd zo actieve facebook profiel nog geen enkele letter over dit alles. Waar is de Nederlandse Ambassade? Op hun facebook pagina enkel postjes over het rijksmuseum. Kan er iemand alsjeblieft zijn mond opendoen? Dit zijn mijn goede vrienden die hier op een wijze die ik niet anders kan betitelen dan een poging tot een langzame genocide totaal naar de klote worden vergast door een politicus die inmiddels al zijn geloofwaardigheid is verloren. En dat voel ik en dat voelt elke Turk met gevoel in zijn donder.
Mijn buurmannen trekken elk avond naar het centrum. Extremisten? Nee, aardige, behulpzame nette modale burgers. Hasan, een goeierd met een beveiliginsbedrijf en Nail, die in de scheepvaart zit. Wat gaan ze in het centrum doen? Helpen. Hun buurt verdedigen tegen wat zij zien als een laatste poging van Erdogan om de republiek van Ataturk helemaal om zeep te helpen. Waarom, o waarom nemen alle Nederlandse kranten dit verschrikkelijk propagandistische praatje over ‘extremisten’ naadloos van Erdogan over? Om dezelfde reden dat Frans Timmermans het ineens te druk heeft om het over mensenrechten te hebben? (naschrift: terwijl ik dit schreef zei Frans er wel iets over)
Mijn vrienden en lezers, help deze jonge Turken om hun Republiek weer te herstellen. Zij willen het recht terug te kunnen demonstreren zonder constant te worden vergast. Ze willen een educatie waarin de opleiding filosofie niet perse over God hoeft te gaan. Ze willen andere discussies zien op televisie dan discussies over of zoenen een beetje of helemaal moet worden verboden in het publieke beeld. Dit zijn intelligente, pientere, dappere jonge mensen. Mensen die verdomme meer verdienen dan een blik CS gas tegen het hoofd, geschoten door een misdadiger in een Darth Vader techno pak. Om af te sluiten citeer ik nog even het gedicht dat ik voor deze gelegenheid schreef, dat inmiddels ook in het Turks is vertaald en zijn gang weten te vinden over het Turkse facebook.
Gezi Parkı Şiiri
Bazıları ‘yalnızca 3-5 ağaç’ dedi
Keseriz,
yerine bin tanesini dikeriz.
Aynı insanlar
‘Bunlar sadece 3-5 çapulcu’ derler
Vururuz,
Yerine başkalarını doğururuz.
Biz sizin ‘binlerce ağacınız’ı istemiyoruz
Çünkü onlar sahici değil.
Sizinkiler
Karanlıkta korkulacak ağaçlar
Her daim arkasını kollamak zorunda kalacak ağaçlar
Rüzgârın tadını çıkarmak içinbaşını kaldıramayacak ağaçlar
Sizinkiler hesap kitapla dikilmiş ağaçlar
Kenarda köşede kalmış, hesabını
bilen ağaçlar.
Bizim istediğimiz
Küçük bir kuşun dinlenebileceği
Bir dal
Mazinin bu güzel şehrinde
Kendini bilen,
gerçek bir ağaç
Gazınıza ve zehrinize
Külliyen
Direnen bir Ağaç!
İçinde derinlerde
Senelerce işe giderken
yüzünüze yapışmış mutsuzluğu
kaydeden bir ağaç-
şehrin silinmez günlüğüne.
Tek istediğimiz,
Pasaklı bir sokak köpeğine yetecek
bir gölge.
Ne Dubai Palmiyesi,
Ne de para yeşeren ormanlar.
Hakiki bir inanç-
Gazlama olmayan
Direnmiş, yorulmuş ve naçiz birağaç!
Tek istedimiz bu-
bize asla zarar vermeyecek
küçük, manidar şeylerle
sarmalanmak!
Martinus Benders, 02.06.2013, Istanbul
Çevirenler / Translated by : Hâle &Gökhan
Geen opmerkingen:
Een reactie posten